Review sách: Innovation by Design

/0 Comments/in , /by

Thông số kỹ thuật của sách

  • Tên sách: Đổi mới bằng Tư duy Thiết kế— Cách bất kỳ tổ chức nào có thể tận dụng tư duy thiết kế để tạo ra thay đổi, thúc đẩy ý tưởng mới và cung cấp giải pháp có ý nghĩa.
  • Tác giả: Thomas Lockwood và Edgar Papke 
  • Ngày xuất bản: 20/11/2017 (ngày nhà giáo Việt Nam)
  • Số trang: 224
  • Link Kindle (hiện chưa có bản tiếng Việt): https://www.amazon.com/Innovation-Design-Organization-Meaningful-Solutions-ebook/dp/B07J1298WB

Trong vài năm trở lại đây, tư duy thiết kế đã được chú ý như một phương pháp ứng dụng chuyên nghiệp trong các hoạt động của công ty và là phương pháp thúc đẩy nhóm mà gần đây tôi đã bắt đầu nghiên cứu về trải nghiệm người dùng (UX). Tuy nhiên, tôi thường xuyên thấy sự nhầm lẫn về tư duy thiết kế – đôi khi thậm chí có ác cảm với nó – trong một số các chuyên gia UX và những người chưa hiểu rõ tư duy thiết kế là gì và tại sao nó quan trọng. Họ lo ngại rằng bằng một cách nào đó nó sẽ làm loãng giá trị của Trải nghiệm người dùng. Cần lưu ý rằng: trải nghiệm người dùng là một cách tiếp cận ứng dụng, hướng đến nghiên cứu để thiết kế. Chúng ta thường sử dụng thuật ngữ thiết kế để mô tả các đặc điểm của một đối tượng thay vì xem thiết kế như một quá trình. Tuy nhiên, phần lớn công việc của Tư duy Thiết kế tập trung vào quy trình và giá trị – thay vì chỉ công việc thiết kế tay to. Cuốn sách cung cấp một khuôn khổ để tích hợp các phương pháp thiết kế vào tổ chức.

Đôi điều về tác giả

Thomas Lockwood, tác giả của Innovation by Design—là chủ tịch của Viện Quản lý Thiết kế (Design Management Institute) trong 5 năm và phục vụ trong hội đồng quản trị của viện trong 9 năm. Ông có bằng Tiến sĩ về Quản lý Thiết kế và được đánh giá cao trong lĩnh vực lãnh đạo thiết kế. Ông cung cấp dịch vụ tư vấn cho các tổ chức lớn về cách sử dụng thiết kế như một công cụ để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Ngoài ra, ông còn viết một số cuốn sách (Design Thinking) và đã thực hiện nhiều event để giới thiệu Tư duy thiết kế tới quốc tế.

Đồng tác giả Edgar Papke, có nền tảng về tâm lý học, tập trung vào phát triển tổ chức, văn hóa và lãnh đạo. Ông là một diễn giả xuất sắc, tác giả của các cuốn sách về sắp xếp tổ chức và cung cấp dịch vụ tư vấn cho các tổ chức và chính phủ đa quốc gia.

Tuy nhiên, trọng tâm của cuốn sách của họ “Đổi mới bằng thiết kế” không mô tả tư duy thiết kế hoặc các kỹ thuật mới. Thay vào đó, cuốn sách cung cấp một khuôn khổ để tích hợp các phương pháp thiết kế vào tổ chức. Khi tôi đọc cuốn sách này, tôi thấy rõ rằng nó là đỉnh cao của kinh nghiệm hàng thập kỷ trong việc hiểu các tổ chức, khởi động và quản lý các sáng kiến ​​thay đổi, và tất nhiên, việc thực hành thiết kế ở cấp chiến lược.

Tổng quan

Thông qua việc nghiên cứu, phỏng vấn để tìm hiểu các công ty sáng tạo hàng đầu, cuốn sách rút ra đặc điểm chung để mô tả hình hài của các tổ chức sáng tạo. Cũng như mô tả cách họ xây dựng văn hóa và tổ chức của mình để trở thành một tổ chức sáng tạo. Đồng thời mô tả cách họ đã áp dụng Design Thinking trong toàn bộ tổ chức ra sao.

Cuốn sách không có các phương pháp, công cụ thực hành chi tiết nào. Chỉ là những cái nhìn tổng quan về cách Design Thinking đã được áp dụng thành công tại nhiều công ty thương hiệu tên tuổi. Sau đó đưa ra kết luận chung về cách tiếp cận trong việc đưa Design Thinking vào tổ chức.

Đối tượng đọc

C-Level

Cuốn sách cho C-Level thấy bức tranh toàn cảnh nếu muốn biến tổ chức của mình thành Innovation, áp dụng Design Thinking trong toàn bộ tổ chức như thế nào. Tư duy là nếu có nhiều công ty thành công và làm vậy thì chắc mình làm theo thì có thể cũng thành công.

Thành viên công ty

Cuốn sách nhắc nhở vai trò leadership trong việc xây dựng Organization sáng tạo cần đồng bộ, phối hợp, cộng tác trong toàn bộ công ty, không riêng lẻ. Có thể coi cuốn sách trở thành những nguyên tắc cho các leadership của công ty suy nghĩ về cách triển khai để xây dựng tổ chức sáng tạo

Tóm tắt nội dung

Sức mạnh của Thiết kế

“Sự hoàn thiện về thiết kế của một tổ chức tuân theo một lộ trình nhất quán”

Trích dẫn từ sách

Các tác giả cung cấp các tài liệu tham khảo quen thuộc nhưng được nghiên cứu kỹ lưỡng về giá trị của thiết kế, bao gồm:

  • Bộ chỉ số Giá trị Thiết kế của Viện Quản lý Thiết kế.
  • Tổng hợp các nghiên cứu minh họa cách các tổ chức do thiết kế lãnh đạo có xu hướng hoạt động tốt hơn 200% so với các doanh nghiệp khác trên cùng một phân khúc thị trường.

Cuốn sách đề cập tới “4 mức độ thiết kế” của Richard Buchanan nhằm mô tả ngắn gọn về mối quan hệ giữa nhiều lĩnh vực thiết kế. Như Buchanan đã chứng minh, sự trưởng thành về thiết kế của một tổ chức tuân theo một con đường nhất quán:

  • Thiết kế đồ họa (graphic design)— Thiết kế bắt đầu trong không gian trực quan.
  • Thiết kế sản phẩm (product design)— Sau đó, nó tiến tới không gian vật lý, nơi giá trị được chuyển hóa thành các dạng giao tiếp hình ảnh được thiết kế tốt.
  • Thiết kế tương tác (interaction design) — Nó mở rộng hơn nữa và trở thành các trải nghiệm.
  • Thiết kế hệ thống (system design)— Cuối cùng, nó đồng bộ hóa với thiết kế của tổ chức và các mối quan hệ.

Tôi tin rằng nhiều người trong chúng ta, những người đã làm trong nghề thiết kế đủ lâu, sẽ nhận ra sự phát triển của một nhà thiết kế thông qua 4 mức độ này. Dựa trên sự hoàn thiện của thiết kế này, Lockwood và Papke đã bổ sung thêm mức độ thứ 5: Thiết kế nhận thức (awareness design) — thiết kế văn hóa (cultures), trong đó thiết kế là một công cụ chiến lược xuyên suốt các chức năng, tổ chức và các phương pháp thiết kế biến đổi hoàn toàn tổ chức (xem Hình 1).

Hình 1 — Năm mức độ thiết kế

Five orders of design

Đổi mới cần Thiết kế

“Các công ty truyền thống phải vật lộn với sự đổi mới, phần lớn là do họ tuân theo các cách thức điều hành doanh nghiệp truyền thống.”

Trích dẫn từ sách

Nhiều nhà lãnh đạo công ty cho rằng đổi mới là mối quan tâm chính bởi vì họ không đủ nhanh, không đủ đột phá hoặc đơn giản là không xảy ra. Các công ty truyền thống phải vật lộn với sự đổi mới, phần lớn là do họ tuân theo các cách thức điều hành kinh doanh truyền thống. Họ hướng đến các kỹ sư và nhà khoa học, những người đã được đào tạo trong 200 năm qua để tập trung vào hiệu quả, tính lặp lại và quy mô. Vì vậy, họ đang tập trung vào việc giảm sự phân kỳ. Tạo tác của cuộc cách mạng công nghiệp này có thể ổn trong một thời gian, nhưng nó đi ngược lại với nhu cầu đổi mới — để nắm lấy những ý tưởng khác nhau, thử nghiệm, học hỏi từ thất bại và đẩy giới hạn tiềm năng của con người chúng ta.

Các tổ chức hàng đầu đã công nhận sức mạnh của thiết kế và các tác giả cung cấp một số bằng chứng cho thực tế này: Các công ty tư vấn hàng đầu như Capgemini, EY và McKinsey, cũng như các doanh nghiệp khác như Capital One, Steelcase và Salesforce đã mua lại hoặc nắm giữ các vị trí cổ phần trong các công ty thiết kế hàng đầu. Ngoài việc “mua” năng lực thiết kế, có một lời đồn thổi rằng mỗi công ty tư vấn lớn như Accenture, Deloitte, GE, và IBM đều thuê ngoài hơn 1.000 nhà thiết kế.

Điều đáng nói hơn nữa là, một giai thoại trong cuốn sách truyền tải cam kết của GE trong việc tích hợp thiết kế vào chiến lược kinh doanh của mình. Trụ sở mới của công ty tại Boston có 800 nhân viên — 3/4 trong số đó là nhà thiết kế. Đây là những kỹ sư không chỉ được “phong chức” là nhà thiết kế — họ thực sự những nhà thiết kế lấy con người làm trung tâm, những nhà tư tưởng thiết kế và những chuyên gia — những người sẽ mang lại sự tập trung cao độ cho khách hàng và tư duy sáng tạo cho đội ngũ lãnh đạo và chiến lược của công ty.

Chiến thuật để thành công

“Nhiều yếu tố tồn tại trong văn hóa của một tổ chức có thể ảnh hưởng đến sự thành công của các sáng kiến ​​tư duy thiết kế”

Dựa trên công việc của họ với nhiều tổ chức, Lockwood và Papke cung cấp một loạt các chiến thuật mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng để hiểu cách đổi mới bằng cách sử dụng tư duy thiết kế. Thừa nhận rằng các tổ chức khác nhau có nền văn hóa khác nhau, các tác giả chia các loại văn hóa thành 3 phân đoạn chính, mỗi phân đoạn có bộ giá trị riêng và cách tương tác tốt nhất để thành công:

  • Dựa trên Chuyên môn (Expertise based)
  • Dựa trên Tính xác thực (Authenticity based)
  • Dựa trên Sự tham gia (Participation based)

Tương tự như vậy, nhiều yếu tố tồn tại trong văn hóa của một tổ chức có thể ảnh hưởng đến sự thành công của các sáng kiến ​​tư duy thiết kế. Các tác giả xác định 10 yếu tố như vậy, bao gồm:

  • At Scale
  • Pull Factor
  • Right Problem
  • Cultural Awareness
  • Curious confrontation
  • Co-Creation
  • Open Spaces
  • Whole communication
  • Aligned Leadership
  • Purpose

Các dạng văn hóa khác nhau có thể có các cấu hình khác nhau cho các thuộc tính này. Ví dụ, văn hóa coi trọng sự tham gia có thể bao gồm đồng sáng tạo với nhân viên và khách hàng của mình. Tác giả chia sẻ trường hợp của Marriott, nơi một cơ sở kinh doanh đang trong quá trình hoàn thiện, với những vị khách đóng góp vào sự phát triển dịch vụ của Marriott.

Như các tác giả lưu ý, chúng ta không nên xem các yếu tố mà họ đưa ra như một danh sách kiểm tra hoặc một quy trình cụ thể — dễ tạo cảm giác quá giả tạo. Điều quan trọng là phải hiểu rằng: mỗi tổ chức là duy nhất. Do đó, tích hợp tư duy thiết kế vào một nền văn hóa cụ thể đòi hỏi sự kết hợp đặc biệt của các yếu tố.

Design Thinking trong tổ chức sáng tạo thì thế nào

  • Xác định chính xác vấn đề cần giải quyết đi cùng với hiểu biết sâu sắc về người sử dụng sản phẩm. Đây không phải sáng tạo để thỏa mãn nghệ thuật, đây là sáng tạo thực dụng, tạo ra giá trị.
  • Thấu cảm và cộng tác giữa người sử dụng và xây dựng một team gắn kết. Design Thinking không áp dụng trên một cá nhân mà thành, đó là sự cộng tác chặt chẽ của từng thành viên công ty. Và lấy người sử dụng làm trung tâm, dựa trên sự thấu cảm với họ.
  • Trưởng thành qua việc học tập và trải nghiệm liên tục, bàn giao ý tưởng sản phẩm nhanh thông qua các visualization, prototypes để nhận feedback. Kết quả của mỗi vòng sáng tạo được đưa ra nhanh chóng để nhận feedback từ người dùng, từ đó từng bước nâng cao thành quả, học tập và cải tiến liên tục.
  • Kết hợp chặt chẽ mô hình kinh doanh sáng tạo trong suốt quá trình design thinking. Không phải làm để chơi, làm để mang lại hiệu quả kinh doanh nhờ tốc độ sáng tạo.

Các hoạt động có thể áp dụng Design Thinking trong tổ chức

  • Chế tạo, sản xuất các sản phẩm, dịch vụ và trải nghiệm
  • Xây dựng cơ cấu tổ chức, quy trình, hệ thống quản lý
  • Xây dựng văn hóa tổ chức
  • Xây dựng chiến lược dài hạn dẫn dắt sáng tạo và hiệu suất
  • Xây dựng team, giải quyết xung đột và ra quyết định
  • Xây dựng môi trường cộng tác giữa nhiều team, phòng ban
  • Đào tạo và phát triển con người
  • Hoạt động tư vấn của chuyên gia

3 Trụ cột áp dụng Design Thinking

  • Khao khát hiểu biết: Toàn bộ công ty có sự khao khát hiểu biết, tham vọng học hỏi, tìm kiếm cái mới, tìm kiếm kiến thức mới, trải nghiệm mới.
  • Tham gia sâu rộng: Sự tham gia đến từ toàn bộ công ty, toàn bộ các phòng ban.
  • Tự do biểu đạt: Mỗi người tự do biểu đạt suy nghĩ cá nhân, tự tin triển lãm các sản phẩm đạt được dù là các sản phẩm mẫu mà không sợ ai phê bình.

Phê bình chung

Điểm cộng:

Cuốn sách đặt ra sự tò mò, khám phá về các tổ chức sáng tạo (Innovation Organization) với Design Thinking. 

  • Nghiên cứu các công ty sáng tạo hàng đầu — Họ đã làm thế nào duy trì được sự sáng tạo trong một thời gian dài liên tục, và gặt hái thành quả từ nó.
  • Thông qua việc nghiên cứu, phỏng vấn để tìm hiểu các công ty sáng tạo hàng đầu dựa theo chỉ số Innovation Index 

Cuốn sách rút ra đặc điểm chung để mô tả hình hài của các tổ chức sáng tạo. 

Sau đó mô tả cách mà họ áp dụng Design Thinking trong toàn bộ tổ chức ra sao để trở thành một tổ chức sáng tạo.

Điểm trừ:

  • Tuy nhiên, nhưng chưa rõ Innovation Index được tính thế nào, dựa vào đâu, rút ra trên tập organization nào.
  • Không có hướng dẫn thực hành cụ thể.
  • Chỉ là tư duy, hình mẫu được khái quát hóa, rút ra từ các đặc điểm chung trong danh sách các công ty sáng tạo hàng đầu do tác giả lập ra.

Lời kết

Cuốn sách là kết tinh kinh nghiệm của những người đã sống trong nghề thiết kế. Đổi mới bằng Thiết kế sẽ hữu ích cho các chuyên gia thiết kế, những người đã nhận ra sức mạnh của mình trong việc tạo ra đóng góp đột phá cho tổ chức, nhưng cần lời khuyên về cách thành công trên con đường của họ. Cuốn sách đặc biệt phù hợp với một chuyên gia cấp trung đến cao cấp, người có kinh nghiệm rộng rãi với các nền văn hóa khác nhau và có thể liên hệ nội dung với kinh nghiệm của chính họ.

Prototype, Pilot và MVP khác nhau như thế nào?

/0 Comments/in /by

Prototype, Pilot và MVP có thể dùng thay thế lẫn nhau không? Hãy cùng tìm hiểu 3 phương pháp kiểm tra và phát triển giải pháp này giống và khác nhau như thế nào trong bài viết này nhé!

Với những người quan tâm và tìm hiểu về đổi mới sáng tạo nói chung, thì prototype (nguyên mẫu), pilot (thí điểm), và MVP (Minimum Viable Product – sản phẩm khả dụng tối thiểu) là những thuật ngữ không hề xa lạ. Tuy nhiên trong rất nhiều tình huống những thuật ngữ này được dùng thay thế cho nhau, mỗi khi nói đến việc đưa ý tưởng ra thực tế một cách nhanh chóng để nhận phản hồi từ người dùng. Thực tế không phải như vậy.  

Tại sao mọi người lại nhầm lẫn Prototype, Pilot và MVP là một?

Thứ nhất, ba phương pháp này có những điểm chung, bao gồm: 

  • Xác định và thách thức các giả định bằng cách biến chúng trở nên thực tế (make things real) và kiểm chứng các giả định ấy
  • Đề cao việc học hỏi, rút kinh nghiệm từ việc xem xét điều gì hiệu quả và điều gì không để không đầu tư lãng phí nguồn lực

Thứ hai, trong những hội thảo, seminar chúng thường được giải thích bằng cùng một từ tiếng Việt là “kiểm tra ý tưởng”. Thêm vào đó, việc đặt vào các lĩnh vực khác nhau từ thiết kế, phần mềm đến phát triển sản phẩm nói chung, càng khiến mọi người nhầm lẫn. 

Vậy Prototype là gì?

Prototype là một phiên bản thu nhỏ của sản phẩm. Thực hiện prototype nghĩa là biến một ý tưởng trở nên hữu hình và được sử dụng như một cách để nhóm thiết kế học hỏi trong giai đoạn đầu của quá trình thiết kế. Prototype nên được sử dụng khi bạn có giả thuyết cho giải pháp nhưng vẫn chưa chắc chắn về việc nó trông và hoạt động như thế nào. Những thông tin ẩn sâu (insights) từ quá trình thử nghiệm sẽ giúp bạn chuyển từ phiên bản giải pháp ít chi tiết (bản nháp sơ bộ minh họa ý tưởng) sang phiên bản giải pháp đầy đủ chi tiết. Prototype có thể được thực ở cả môi trường thực tế và môi trường giả lập với người dùng thực tế hoặc người dùng được đóng vai. 

Pilot là gì?

Pilot (thí điểm) là một dạng thử nghiệm dài hạn, trước khi đưa giải pháp ra thị trường. Nếu thử nghiệm prototyping là một bước thử nhanh xem giải pháp của bạn biểu hiện như thế nào trên thực tế thì pilot là quá trình tham gia bền vững hơn của giải pháp ấy trên thị trường. 

Pilot được thực hiện khi bạn tin rằng mình có một giải pháp hiệu quả và muốn chỉnh sửa thêm một số lỗi nhỏ nữa. Pilot được sử dụng trước khi mở rộng ý tưởng ra một nhóm lớn hơn. Kết quả của thí điểm hoặc là thành công hoặc là thất bại và chỉ có một cơ hội nhỏ cho việc điều chỉnh mà thôi. Pilot phải được thực hiện ở môi trường thực tế. 

MVP là gì?

MVP là một dạng thử nghiệm với mục đích kiểm tra khả năng tồn tại của giải pháp với giá trị cốt lõi của nó để liên tục thích nghi và tạo ra giá trị. Với MVP, bạn chỉ kiểm tra những giá trị cốt lõi của sản phẩm/ giải pháp với người dùng thật và trong bối cảnh thật. Cũng giống như Pilot, MVP phải được thực hiện ở môi trường thực tế.

Sơ đồ trên đây minh họa sự khác nhau của Prototype, Pilot và MVP dựa trên trục tung – mức độ hoàn thiện (từ ý tưởng sơ khai đến giải pháp hoàn chỉnh) và trục hoành – mức độ thử nghiệm (thử nghiệm một phần đến thử nghiệm tổng thể). Hãy hiểu đúng để dùng đúng những khái niệm này nhé!

09 tư duy nền tảng để bắt đầu hành trình đổi mới sáng tạo

/0 Comments/in /by

Đổi mới sáng tạo không phải là một bước mà là một quá trình, vì vậy trong quá trình đó chúng ta cần có những niềm tin nền tảng để dẫn dắt tư duy và hành động một cách nhất quán, tránh lan man “đẽo cày giữa đường”. Tư duy đổi mới sáng tạo là một bộ những niềm tin hữu ích để chúng ta bám vào trong quá trình thực hiện đổi mới sáng tạo. Bộ tư duy này do tôi tự đúc rút trong quá trình làm việc và cố vấn của mình.

Tư duy #1: Không có tốt nhất chỉ có tốt hơn

Nếu bạn cho rằng một giải pháp nào đó đã là hoàn hảo rồi, điều đó sẽ cản trở bạn suy nghĩ và sáng tạo để tìm cách cải tiến nó hoặc tìm kiếm một giải pháp tốt hơn. Hiểu rằng “Không có giải pháp nào là tốt nhất” cũng khiến chúng ta vững tâm hơn mỗi khi xuất hiện một giải pháp tốt hơn giải pháp của chúng ta, giúp hành trình đổi mới sáng tạo của chúng ta trở nên thú vị thay vì áp lực và cạnh tranh.

Tư duy #2: Nghĩ thật lớn, bắt đầu thật nhỏ

Bạn có thể suy nghĩ về việc thay đổi thế giới, giống như Elon Musk, Bill Gate, Steve Jobs, việc này giúp bạn có một niềm cảm hứng tuyệt vời, dẫn lối cho những quyết định của bạn một cách nhất quán. Thế nhưng hãy nhớ rằng theo lẽ tự nhiên, điều gì càng lớn lao thì càng nhiều thời gian tích luỹ và khám phá. Có những công trình cần trải qua nhiều thế hệ mới có thể hoàn thành. Chúng ta sẽ khó có thể kỳ vọng sau một đêm chúng ta tạo ra một điều gì đó thay đổi thế giới. Hãy bắt đầu thật nhỏ, có thể đơn giản chỉ bằng việc trình bày ý tưởng ra một tờ giấy và đi nói chuyện với mọi người để có thêm góc nhìn mới.

Tư duy #3: Lấy con người làm trung tâm

Đổi mới sáng tạo là hành động tạo ra một điều gì đó mới mẻ (new) và có giá trị (valuable).

Chúng ta sẽ thấy đổi mới sáng tạo khác với sáng tạo nghệ thuật ở chỗ đổi mới sáng tạo cần mang lại giá trị thực tế, nghĩa là nó giúp cuộc sống của con người tốt hơn, giúp doanh nghiệp làm việc hiệu quả hơn. Mọi thứ được sáng tạo ra đều phục vụ cho nhu cầu của con người và vì thế cũng bị loại bỏ bởi con người. Vì vậy, trước khi bắt tay vào sáng tạo hãy tự hỏi bản thân rằng “mình đang cố gắng giải quyết vấn đề gì cho con người? Mình đang có gắng mang lại giá trị gì cho con người?”. Để có được những giải pháp chạm đúng “tim đen” của người dùng thì bạn cần học cách nhìn nhận vấn đề theo cách giàu “tính người” nhất. Hãy đặt mình vào vị trí của người dùng để đồng cảm với cảm xúc của họ, đồng cảm với nỗi đau cũng như niềm vui của họ.

Tư duy #4: Theo đuổi sự mơ hồ

Rất hiếm khi một ý tưởng nào đó sáng tỏ ngay ở lần đầu tiên. Apple trước khi sáng tạo ra iPhone đã từng nghĩ rằng việc làm một cái điện thoại không phải là ý tưởng tốt, thay vào đó họ đã nghiên cứu và chế tạo máy tính bảng.

“Thực ra ý tưởng làm nên được một chiếc iPhone hoàn chỉnh lại khá vòng vo và quanh co. Ban đầu, chúng tôi còn dự tính là chế tạo máy tính bảng cơ, không phải smartphone.”

– Giám đốc quản lý iOS của Apple Scott Forstall –

Chính sự mơ hồ thúc đẩy chúng ta sáng tạo ra thêm những ý tưởng mới, theo đuổi những khả năng khác nhau. Và tất nhiên chúng ta sẽ không có được câu trả lời nếu không bắt tay vào hành động để phá bỏ dần sự mơ hồ đó cho đến khi mọi thứ được sáng tỏ. Chúng ta phải chấp nhận rằng, rất có thể ý tưởng của chúng ta vô dụng, điều quan trọng hơn là mỗi khi chúng ta thử nghiệm thì một lớp sương mù lại được hoá giải và chúng ta lại nhìn sự vật sự việc một cách rõ ràng hơn.

Tư duy #5: Học hỏi liên tục từ thất bại

Ý tưởng chỉ là ý tưởng nếu nó chỉ dựa trên lý thuyết và tưởng tượng. Việc đưa ý tưởng vào thực tế sẽ giúp chúng ta kiểm chứng tính khả thi của ý tưởng, từ đó làm tiết lộ những điều mà chỉ lý thuyết hay tưởng tượng không thôi sẽ không bao giờ khám phá ra được. Việc tìm ra những gì không hiệu quả cũng là một phần của quá trình tìm ra giải pháp đúng. Chính vì như vậy, chúng ta cần lắng nghe, suy nghĩ và tinh chỉnh liên tục dựa trên phản hồi từ thực tế. Tạo ra những vòng lặp để học hỏi liên tục từ thực tế.

Trước khi sáng tạo ra bóng đèn, Edison đã hơn 10.000 đối mặt với sự mơ hồ để rồi làm mọi thứ sáng tỏ và chiếc bóng đèn đầu tiên ra đời. Với ông, mỗi một lần sai là một cơ hội để ông học hỏi.

“Tôi không thất bại, tôi chỉ vừa tìm ra 10.000 cách không hiệu quả mà thôi.”

– Edison –

Có thể nói, thất bại là một phần cố hữu trong quá trình đổi mới sáng tạo, quan trọng là chúng ta học được gì từ thất bại và chúng ta học nhanh đến đâu. Chúng ta tạo ra giải pháp đúng là bởi vì trước đó chúng ta đã sai và học được từ những lầm sai đó.

Tư duy #6: Ý tưởng đến từ sự đa dạng

Một ý tưởng tốt thường là sự tổng hoà của rất nhiều loại hiểu biết khác nhau về nhiều lĩnh vực khác nhau cũng như là sự va đập của hàng loạt những quan điểm khác nhau. Trong nhiều trường hợp những ý tưởng hay ho nhất lại không đến từ các chuyên gia giàu kinh nghiệm mà lại đến từ một người chả biết gì về lĩnh vực đó với những suy nghĩ rất đơn giản.

Có một câu chuyện vui, khi đội ngũ lãnh đạo của một công ty nọ đang đau đầu vắt óc chưa nghĩ ra cách làm thế nào để tăng doanh thu của sản phẩm kem đánh răng thì một nhân viên dọn dẹp nhanh chóng đưa ra một ý tưởng đó là “Hãy mở rộng miệng của tuýp kem đánh răng”. Ý tưởng này nghe rất đơn giản nhưng đã làm doanh thu của công ty đó tăng 40%.

Vì vậy, để có những ý tưởng tốt hãy cố gắng có càng đa dạng góc nhìn càng tốt, đội ngũ sáng tạo nên là một nhóm có đa dạng kỹ năng, chuyên môn cùng cộng tác với nhau, thậm chí chúng ta có thể mời chính khách hàng tham gia vào quá trình sáng tạo.

Tư duy #7: Câu hỏi đúng quan trọng hơn lời giải

Mọi lời giải đều sẽ trở nên vô nghĩa nếu đặt sai vấn đề. Một nhà thiết kế tên là Yauner đã sáng chế ra các sản phẩm rất hay ho như sau:

  • Một chiếc son môi dài gần 1 mét để các chị em phụ nữ có thể dùng thoả thích mà không sợ hết son
  • Một chiếc đồng hồ có thể cho bạn biết thời gian chính xác đến từng tích tắc, nó chính xác đến mức mắt người không theo kịp và cần được gắn thêm 1 camera để đảm bảo bạn có thể xem được thời gian chính xác của mấy tích tắc đã trôi qua
  • Một máy nướng bánh có khả năng bật bánh cao tới 5 mét

Khi được hỏi điều gì khiến anh có cảm hứng tạo ra những sản phẩm này, Yauner trả lời, “Bởi vì tôi muốn nhắc nhở mọi người rằng, chúng ta có thể làm điều gì đó không có nghĩa là chúng ta nên làm điều đó”. Trước quyết định đổi mới sáng tạo một điều gì đó, hãy tìm hiểu thật kỹ để tìm ra một lí do đáng để đầu tư thời gian, công sức và sự sáng tạo của mình.

Tư duy #8: Phá bỏ các giới hạn

Một lỗi thường gặp khi sáng tạo đó là chúng ta hay đặt ra những tiêu chí, rằng buộc trước khi đưa ra ý tưởng. Điều này có thể giúp chúng ta nhanh chóng có ý tưởng hoặc sớm ra quyết định nhưng nó lại hạn chế sự sáng tạo của chúng ta.

Giả sử bạn đang cố gắng tạo ra một chiếc điện thoại tạo ra sự đột phá giống kiểu như iPhone của Apple, và bạn đặt ra các tiêu chí là: Phải mỏng, phải hình chữ nhật, phải cảm ứng, vỏ bằng nhôm, … Chính những tiêu chí sẽ đã cắt gọt đi phần lớn sự sáng tạo của bạn.

Để sự sáng tạo được thoải mái phát huy, hãy thử đặt câu hỏi “Sẽ thế nào nếu như mọi thứ đều sẵn sàng?”, “Sẽ thế nào nếu như không có bất kỳ một rằng buộc nào?”, “What if anything else is possible?”.

Tư duy #9: Tự tin sáng tạo

Có thể nói đây là tư duy nền tảng nhất, nó quyết định bạn có theo đuổi sự sáng tạo hay không.

Theo David Kelly, founder của công ty thiết kế hàng đầu thế giới IDEO, tự tin sáng tạo có nghĩa là bạn có ý tưởng lớn và có khả năng thực hiện ý tưởng đó của mình. Sáng tạo thường khiến mọi người liên tưởng đến hoạt động nghệ thuật, và thường chỉ có những người hoạt động nghệ thuật như hoạ sĩ, kiến trúc sư, nhạc sĩ mới có khả năng và cần sáng tạo hằng ngày trong công việc của họ. Nhưng việc sáng tạo hoàn toàn là bản năng của con người, bất kỳ ai cũng có thể sáng tạo, tiếp cận thế giới giống như một nhà thiết kế, nhà sáng chế.

Tự tin sáng tạo là niềm tin rằng, bạn có thể và sẽ đưa ra được giải pháp sáng tạo cho vấn đề mà mình muốn giải quyết, và tự tin rằng, tất cả những gì bạn cần là sắn tay áo lên và bắt đầu. Tự tin sáng tạo thúc đẩy bạn tạo ra mọi thứ, thử nghiệm chúng, kể cả phạm sai lầm và tiếp tục phát triển ý tưởng của mình. Hãy bắt đầu với những thành công nhỏ, từ đó dần dần xây dựng những thành công lớn hơn, khi đó sự tự tin của bạn sẽ tăng lên, chẳng bao lâu sẽ thấy rằng mình cũng là một người cực kỳ sáng tạo.

Sẽ rất khó cho tôi để có thể giải thích tường tận từng tư duy này chỉ thông qua bài viết này. Hi vọng chúng ta có duyên gặp gỡ để trò chuyện và thảo luận thêm, tôi cũng rất muốn lắng nghe quan điểm và góc nhìn của các bạn.

Hãy bắt đầu hành trình đổi mới sáng tạo của mình và cùng chiêm nghiệm nhé.

Để phát triển bền vững doanh nghiệp hay cá nhân đều cần có năng lực này

/0 Comments/in /by

Trước hết hãy cùng nói đến sự phát triển của nhân loại. Hãy xem xét các số liệu và tưởng tượng bạn được du hành xuyên thời gian trong các trường hợp sau:

Nếu bạn đang sống ở những năm 150.000 TCN, bạn sẽ ngất vì sốc nếu được đưa đến năm 10.000 TCN (Khoảng cách 140.000 năm).

Nếu bạn đang sống ở những năm 10.000 TCN, bạn sẽ ngất vì sốc nếu được đưa đến năm 1800 SCN (Khoảng cách 11.800 năm).

Nếu bạn đang sống ở những năm 1.800, bạn sẽ ngất vì sốc nếu được đưa đến năm 2015 (Khoảng cách 215 năm).

Và rất có thể chúng ta, những người đang sống ở những năm 2021, có thể sẽ ngất vì sốc nếu được đưa đến năm 2035 (Khoảng cách 15 năm).

Tại sao bạn sẽ ngất vì sốc? Là bởi vì mọi thứ sẽ gần như thay đổi hoàn toàn, đến mức bạn sẽ cảm thấy bạn không thuộc về thế giới đó nữa.

Có một câu chuyện vui thế này, tại Mỹ, có một người đàn ông được tại ngoại sau khi lĩnh án hơn 25 năm tại một nhà tù hẻo lánh. Chỉ sau 2 ngày được thả thì ông xin được trở lại nhà tù. Khi phóng viên phỏng vấn thì ông nói rằng: “Tôi thấy mọi người ai cũng nói chuyện với cái gì đó ở trên tay, tôi thực sự không hiểu mọi người đang làm gì, tôi cảm thấy tôi không thuộc về nơi này.”.

Bạn có thể thấy, tốc độ phát triển và thay đổi của thế giới đang tăng rất nhanh nhờ vào công nghệ, những thay đổi này đến như một lẽ tự nhiên. Và khi nó đến thì sẽ có những lĩnh vực mới xuất hiện, những lĩnh vực cũ biến mất. Tương tự như vậy, rất nhiều công việc mới xuất hiện, công việc cũ bị thay thế hoặc biến mất. Theo nhiều nhà khoa học dự đoán, đến 2022, 50% dân số sẽ mất việc vì sự thay thế của AI và những công nghệ khác.

Nói đến đây bạn sẽ thấy có mấy câu hỏi mà dù là Doanh nghiệp hay Cá nhân đều cần trả lời:

  • Làm thế nào để theo kịp với sự thay đổi? (Không bị loại bỏ khỏi cuộc chơi)
  • Làm thế nào để dẫn dắt hoặc tạo ra sự thay đổi?

Nhiều người sẽ trả lời là “Cần có nhiều ý tưởng”.

Thực ra, ý tưởng không phải là tất cả.

Câu chuyện của Kodak từng là một công ty có quyền lực nhất thế giới đã đệ đơn phá sản vào năm 2012, ngày nay Kodak chỉ có vốn hoá chưa tới 1 tỷ đô. Sự thất bại của Kodak đến từ việc không bắt kịp giai đoạn công nghệ kỹ thuật số ra đời. Thực ra không phải vì Kodak thiếu ý tưởng, vào những năm 1975, một kỹ sư của Kodak đã sáng tạo ra nguyên mẫu đầu tiên của máy ảnh Kỹ thuật số. Máy ảnh này to bằng máy nướng bánh mì, mất 20 giây để chụp ảnh, chất lượng thấp và yêu cầu kết nối phức tạp với TV để xem, nhưng bạn phải công nhận rằng nó có tiềm năng đột phá rất lớn tại thời điểm đó. Như vậy rõ ràng không phải do Kodak không có ý tưởng, vấn đề có lẽ nằm ở chỗ Kodak chưa thực hiện tốt ý tưởng đó.

Một kỹ sư của Kodak đã sáng tạo ra nguyên mẫu đầu tiên của máy ảnh Kỹ thuật số (Ảnh minh hoạ)
Một kỹ sư của Kodak đã sáng tạo ra nguyên mẫu đầu tiên của máy ảnh Kỹ thuật số (Ảnh minh hoạ)

Ngày này, khi nhu cầu của con người tăng lên, công nghệ cũng đa dạng hơn thì việc cạnh tranh cũng rất khắc nghiệt, các doanh nghiệp cần tìm kiếm những con đường mới để đảm bảo vị thế của mình. Bên cạnh đó các cá nhân cũng cần không ngừng làm mới mình để thích nghi với xu thế chung.

“Nếu bạn luôn làm theo cách cũ thì bạn chỉ nhận được kết quả cũ mà thôi.” – Albert Einsten

Tôi cho rằng, để tạo ra sự đột phá, cũng như phát triển bền vững thì dù là cá nhân hay tổ chức thì đều cần trang bị cho mình năng lực “Đổi mới sáng tạo” (Innovation), đổi mới sáng tạo không chỉ dừng lại ở việc có ý tưởng mới mà còn là biến ý tưởng đó thành hiện thực và tạo ra giá trị thật.

Đổi mới sáng tạo là hành động tạo ra một điều gì đó mới mẻ (new) và có giá trị (valuable).

Trong kinh doanh, đổi mới sáng tạo có thể giúp tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới, quy trình mới, chiến lược mới thậm chí một mô hình kinh doanh hoàn toàn mới.

Đối với cá nhân, đổi mới sáng tạo có thể giúp tạo ra ý tưởng mới, cách làm mới, thậm chí kiến tạo một sự nghiệp mới.

Làm thế nào để có được năng lực đổi mới sáng tạo?

Chúng ta thường cho rằng sự sáng tạo phần nhiều là năng lực bẩm sinh, điều đó có lẽ đúng với các lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật, còn trong việc đổi mới sáng tạo (theo định nghĩa ở phía trên) thì có rất nhiều lý thuyết, phương pháp để giúp bất kỳ ai, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể học, thực hành và làm chủ năng lực này.

Với tổ chức thì chúng ta sẽ cần những con người có năng lực đổi mới sáng tạo, chúng ta cần có môi trường và những cơ chế thúc đẩy sự sáng tạo, chúng ta cũng cần có khả năng đưa những ý tưởng vào thực tế. Với cá nhân thì chúng ta cần có tư duy đổi mới sáng tạo, cần có hiểu biết về ngành/lĩnh vực, cần có phương pháp đổi mới sáng tạo phù hợp.

May mắn là tất những điều kể trên đều có thể tích luỹ và xây dựng được, chỉ cần bạn và tổ chức của bạn nghiêm túc đầu tư và theo đuổi đến cùng.

Trong loạt bài sắp tới tôi sẽ viết dần dần và dẫn bổ sung vào bài viết này, bắt đầu với Tư duy đổi mới sáng tạo vì đây là những niềm tin nền tảng để bắt đầu hành trình Đổi mới sáng tạo.

Kết

Năng lực Đổi mới sáng tạo là một năng lực có tầm ảnh hưởng lớn, nếu bạn có năng lực này thì một cách tự nhiên rất nhiều những năng lực khác của bạn được củng cố thêm sức mạnh. Tôi cho rằng đây là năng lực mà bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp hay cá nhân nào cũng nên có nếu muốn tạo ra vị thế phát triển bền vững.

11 cuốn sách cho người đang tìm hiểu về tư duy thiết kế (design thinking)

/0 Comments/in /by

Tư duy thiết kế đã trở thành nền tảng quan trọng của đổi mới sáng tạo. Vượt ra khỏi phạm vi của thiết kế sản phẩm, tư duy thiết kế đã trở thành cách tiếp cận phổ biến và lợi hại trong giải quyết vấn đề kinh doanh cũng như các vấn đề xã hội. Tư duy Thiết kế cũng là cách tiếp cận quan trọng trong thiết kế các tổ chức có khả năng đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, tạo lập lợi thế cạnh tranh bền vững. Tư duy thiết kế là gì? Là triết lí, là quy trình, là công cụ, hay là một mô thức tư duy (paradigm)? Mời bạn tham khảo danh sách được lựa chọn về những cuốn sách quan trọng về chủ đề này.

Read more